در سوریه، نسلی در خطر محرومیت از آینده

منع دسترسی بشردوستانه به کودکان یکی از شش تخطی مهم به حقوقی است است که شورای امنیت سازمان ملل برای کودکان تعریف کرده است. کارکنان اقدامات بشردوستانه علیرغم موانعی که وجود دارد همچنان به ارائۀ کمکهای حیاتی به آسیب پذیرترین قشر از کودکان و خانواده ها در سوریه اند. سوءقصدهای متعددی که به کارکنان نهادهای بشردوستانه می شود به شدت نگران کننده اند. این کارکنان نمیبایست مورد هدف حملات قرار گیرند و باید تحت هر شرایطی مورد حفاظت باشند.

بر اساس گزارشی از نشریه لوجدد، کودکان سوری هم اکنون با ترومای هشت سال جنگ و از جمله محرومیت از تحصیل مواجه اند. برآورد می شود که در سوریه و کشورهای مجاور 1،75 میلیون کودک به آموزش دسترسی ندارند و اکثر آنها سالهاست که در چنین وضعیتی قرار دارند. پرسشی که مطرح می شود این است که حتی پس از برقراری صلح آینده این کودکان چه می شود؟

آموزش و بازی امروز برای کودکان سوری بدل به یک امتیاز شده است. پیش از جنگ تقریبا همه این کودکان به آموزش ابتدایی دسترسی داشتند. اکنون پس از هشت سال جنگ، زندگی روزانه خانواده های سوری بسیار پیچیده شده است: کجا می شود پناهی از جنگ یافت؟ چگونه باید غذا و دارو تهیه کرد؟ علاوه بر این، زیرساختهای عمومی مانند مدارس به طور سیستمایک هدف بمبارانها قرار گرفته اند. در نتیجه جنگ و جابجایی و فقر برای خیلی از خانواده های سوری آموزش موضوعی است که به عقب انداخته می شود.

نیمی از پناهندگان سوری در لبنان که چیزی نزدیک به نیم میلیون نفرند بزرگسال نیستند. اکثر این کودکان با رها کردن تقریبا همه چیز از کشور خود گریخته اند. این فاجعه ای است که ما هنوز نمی توانیم اهمیت آن را به درستی اندازه گیریم: این خطر وجود دارد که تمام نسل آینده سوریه از آینده محروم شود.

کودکان پناهنده سوری به کشورهایی نظیر لبنان و اردن وارد می شوند. در این کشورها سیستم آموزشی در تلاش است تا حجم انبوه پناهندگان را مدیریت کند. به این منظور خیلی مواقع مدارس عمومی در شیفتهای متعددی کار می کنند تا بتوانند پذیرای تعداد هر چه بیشتری از کودکان باشند. به عنوان مثال صبح ها شیف کودکان لبنانی و عصرها کودکان سوری. به این ترتیب بین سالهای 2016 تا 2017 تعداد کودکان پناهنده سوری به شدت افزایش یافته است. برای این کودکان موانع مهم دیگری هم وجود دارد از جمله مشکل یادگیری زبان.  در لبنان بعضی از دروس به زبان فرانسوی یا انگلیسی آموزش داده می شود در حالی که در سوریه تمام واحدهای درسی به زبان عربی آموزش داده می شوند. اکثر این کودکان از ترومای جنگ و مهاجرت رنج می برند. چگونه می توان رشد کرد وقتی با فقر و کمبود آذوقه مواجه ایم؟ این کودکان نیازمند حمایتهای روانشناسانه و راهنمایی به تناسب وضعیتی اند که در آن به سر می برند.

در چنین شرایطی کارهای زیادی می توان انجام داد. نیازها فراوان اند. در لبنان 58 درصد از کودکان 3 تا 18 ساله تا پایان سال 2017 مدرسه نمی رفتند. بیشتر این کودکان پسران جوان بین 13 تا 18 ساله اند که مجبورند برای گذران امور خانواده کار کنند. علاوه بر این باید هزاران کودک دیگری که در لبنان به دنیا آمده و به زودی وارد سن مدرسه می شوند را نیز باید اضافه کرد.

علیرغم این ضرورت، آموزش به کودکان پناهنده یکی از آخرین حوزه هایی است که مورد توجه قرار می گیرد. فقط 2 درصد از کمکهای بشردوستانه به امر آموزش اختصاص دارد. و به نظر می رسد که این وضعیت همچنان ادامه دار باشد. حتی اگر در این کشور صلح برقرار گردد و بازسازی آغاز شود چیزی نزدیک به 5 یا شاید 10 سال زمان لازم خواهد بود تا کودکان سوری بتوانند به مدرسه بازگردند. پس راه حل چیست؟ کودکان سوری دست از رویاپردازی بر نمیدارند. برخی می خواهند روزنامه نگار شوند، برخی مهندس و ... . این ما بزرگسالان، کارکنان اقدامات بشردوستانه، رهبران جامعه بین المللی است که هر چه از توانمان بر می آید انجام دهیم تا امید آنها به آینده از دست نرود.

*

بانو جمیل خرازی، هنرمند، انساندوست، فعال حقوق زنان ساکن لندن، از  خیرین ممتاز دانشگاه آمریکایی افغانستان،

 برای دانش آموزان و کودکان زیادی که در معرض جنگ و درگیری های مسلحانه قرار گرفته اند شرایطی را فراهم ساخته تا بتوانند به تحصیل خود ادامه دهند.